LICZNIK CYFROWEGO ŚLADU WĘGLOWEGO to kontynuacja projektu zainaugurowanego w roku 2021 w formie licznika emisji CO2 , licznika ginących gatunków (2022), licznika wylesiania (2023) oraz licznika śladu wodnego (2024). W tym roku zwracamy uwagę na kolejny istotny problem jakim stała się cyfrowa konsumpcja. Licznik pokazuje cyfrowy ślad węglowy przeciętnego Polaka, a także roczne globalne emisje konsumpcji cyfrowej oraz to jak nasze codzienne działania w sieci powodują emisje CO2. Projekt ten ma na celu edukację i uświadomienie, że nasze działania w sieci wiążą się ze zużywaniem zasobów środowiskowych i nie są obojętne dla emisji CO2. Nasze konsumpcja mediów cyfrowych powinna zatem być świadoma wiedząc, że korzystanie z dobrodziejstw cyfryzacji niesie ze sobą także konsekwencje dla środowiska.

CZYM JEST CYFROWY ŚLAD WĘGLOWY?
Cyfrowy ślad węglowy stanowi sumę emisji gazów cieplarnianych powstających w wyniku działalności technologii cyfrowych. Nie tylko korzystanie z urządzeń elektronicznych pozostawia ślad węglowy, ale też jest on generowany przez całą infrastrukturę sieciową. Cyfrowy ślad węglowy odnosi się do emisji gazów cieplarnianych wynikających z (1) produkcji, (2) użytkowania i (3) transmisji danych przez urządzenia cyfrowe i usługi. Obejmuje on cały cykl życia urządzeń elektronicznych – od ich wytwarzania i dystrybucji, przez użytkowanie, aż po utylizację – a także energię zużywaną przez centra danych i infrastrukturę sieciową wspierającą działalność cyfrową.

DLACZEGO NALEŻY OGRANICZYĆ CYFROWY ŚLAD WĘGLOWY?
Poprzez ograniczenie swojego cyfrowego śladu węglowego redukujemy emisję gazów cieplarnianych, oszczędzamy energię i zasoby naturalne, przez co minimalizujemy swój negatywny wpływ na środowisko.

CO WPŁYWA NA CYFROWY ŚLAD WĘGLOWY?

SPRZĘT

PRODUKCJA I UTYLIZACJA URZĄDZEŃ:
1). tworzenie urządzeń elektronicznych wymaga znacznych ilości energii i surowców, w tym materiałów rzadkich, co w dużym stopniu przyczynia się do ich ogólnego śladu węglowego;
2). niewłaściwa utylizacja urządzeń elektronicznych może prowadzić do skażenia środowiska poprzez uwalnianie szkodliwych substancji do ekosystemów.

CENTRA DANYCH

CENTRA DANYCH I ZUŻYCIE ENERGII:
1). centra danych, w których znajdują się serwery i sprzęt sieciowy, zużywają duże ilości energii elektrycznej, często opierając się na nieodnawialnych źródłach energii. Prognozy wskazują, że do 2030 r. centra danych mogą odpowiadać za 5,1% globalnych emisji (źródło)

2). utrzymanie optymalnej temperatury serwerów wymaga dodatkowej energii i zasobów wodnych, co dodatkowo zwiększa ślad węglowy.

ONLINE I PRZESYŁ DANYCH

DZIAŁANIA ONLINE I TRANSMISJA DANYCH:
1). codzienne czynności, takie jak korzystanie z platform streamingowych, wysyłanie e-maili i korzystanie z mediów społecznościowych, przyczyniają się do transferu danych, co z kolei wymaga energochłonnego przetwarzania danych;
2). przechowywanie dużych ilości danych, w tym nieużywanych lub nadmiarowych informacji, prowadzi do zwiększonego zużycia energii w centrach danych oraz zasobów wodnych

JAK OGRANICZYĆ CYFROWY ŚLAD WĘGLOWY?

EMAIL

PORZĄDEK W SKRZYNCE E-MAIL
Sprzątaj skrzynkę mailową — usuwaj wiadomości ze SPAM-u, a to, co przeczytane niech ląduje w koszu (ustaw automatyczne usuwanie zawartości po 30 dniach). Sprawdź, jakie treści subskrybujesz i z czego możesz się wypisać. Każda wiadomość spamowa – nawet jeśli jej nie otworzysz – uwalnia do atmosfery około 0,3 grama CO₂E do atmosfery. Aby zredukować te emisje, regularnie usuwaj archiwalną pocztę, blokuj i automatycznie usuwaj spam, a także zrezygnuj ze zbędnych subskrypcji. Działania te ograniczają przestrzeń na serwerze i redukują jego obciążenie, kiedy przeszukujesz skrzynkę.
ZAŁĄCZNIK TYLKO JEŚLI TO KONIECZNE
Mail z tekstem i załącznikiem może emitować nawet 50 g CO₂e, dlatego zawsze, kiedy to możliwe, używaj linków do plików online zamiast załączania dokumentów do e-maili (rozwiązania oparte na chmurze i inne tego typu technologie pomagają zmniejszyć rozmiar wiadomości e-mail).

STREAMING & WIDEO

KORZYSTAJ ROZSĄDNIE Z PLATFORM STREAMINGOWYCH
Kiedy korzystasz ze streamingu, możesz wybrać bardziej lub mniej emisyjną opcję, w zależności od używanego urządzenia, rozdzielczości i połączenia internetowego. W Polsce oglądanie dwugodzinnego filmu na laptopie w jakości HD wyemituje 66 g CO₂e, na telewizorze 50-calowym w jakości HD – 205 g CO₂e a na telewizorze 50-calowym w jakości 4K – 217 g CO₂e. Rocznie będzie to odpowiadać za 24 kg CO₂e, 75 kg CO₂e oraz 79 kg CO₂e. Nie zostawiaj włączonego odtwarzacza w tle, kiedy robisz coś innego – rocznie możesz zaoszczędzić kilogramy ekwiwalentu dwutlenku węgla!
WYŁĄCZ AUTOODTWARZANIE ORAZ PODGLĄD FILMÓW
Reklamy wideo i auto-odtwarzające się filmiki w aplikacjach to kolejne małe, ale energożerne stwory. Wiele z tych elementów oglądamy nie dlatego, że sami o tym decydujemy, ale dlatego, że wręcz są uruchamiane za nas. Tam, gdzie to możliwe (np. na Facebooku, w serwisie Netflix, w aplikacji YouTube) wyłącz autoodtwarzanie oraz podgląd filmów, które widzisz przeglądając te serwisy. Możesz również skorzystać z wtyczek do przeglądarek internetowych (np. AdBlock lub uBlock), które blokują reklamy i elementy, takie jak automatycznie uruchamiane multimedia.
KAMERA? TYLKO WTEDY GDY TO KONIECZNE
Podejmuj zrównoważone działania w trakcie spotkań online – używaj wideo podczas rozmów tylko wtedy, gdy jest to konieczne (np. na powitanie, podczas wypowiedzi lub kiedy komunikacja niewerbalna jest ważna dla budowania relacji); odtwarzaj filmy lub audio w standardowej jakości; ogranicz udział w niepotrzebnych spotkaniach online; gdy wszyscy uczestnicy są w biurze, spotykaj się osobiście zamiast online..

SPRZĘT

STOP GADŻETOMANI
Nie daj sobie wmówić, że nie możesz żyć bez kolejnego e-gadżetu, albo że twoje dotychczasowe urządzenie jest niewystarczające, mimo że działa bez zarzutu. W 2021 r. aż 15 miliardów smartfonów zostało sprzedane na świecie, co odpowiada za wyprodukowanie emisji na poziomie 900 mln CO₂, zużyciu 1,35 miliarda ton surowców oraz 204 miliardów ton wody. Kupuj tylko takie urządzenia, które są ci naprawdę potrzebne, a kiedy już kupujesz, wybieraj te, które są energooszczędne. W przypadku, gdy nie potrzebujesz na stałe konkretnego sprzętu, rozważ wypożyczenie go (najlepiej od znajomych), aby uniknąć kupowania, a tym samym generowania elektrośmieci.
DBAJ O TO, CO JUŻ MASZ
Zepsuty sprzęt cyfrowy jest wyjątkowo szkodliwym środkiem trwałym. ONZ podaje, że mniej niż jedna czwarta elektrośmieci została odpowiednio zebrana i poddana recyklingowi w 2022 roku. Reszta trafia na wysypiska odpadów, bardzo często w najbiedniejszych rejonach świata, gdzie próby składowania i odzyskiwania surowców z elektrośmieci prowadzą do zanieczyszczeń powietrza i gleby. Dlatego tak ważne są zarówno świadome zakupy sprzętu, który potrzebujemy, jak i wydłużanie życia urządzeń już posiadanych. Zanim poddamy smartfona recyklingowi, warto spróbować go reanimować – naprawić lub znaleźć mu nowy dom. Poszukiwanie sprzętów, które mają wyższą trwałość, długie okresy gwarancji lub umożliwiają łatwą naprawę, staje się coraz prostsze. Pamiętaj, że na mocy wprowadzonego w Unii Europejskiej „prawa do naprawy” (ang. right to repair) od 2021 roku producenci sprzętów AGD oraz RTV muszą zapewnić dostępność części zamiennych przez 7 do 10 od zakończenia ich produkcji i wprowadzeniu ostatniej partii towaru do obrotu.
BĄDŹ UNPLUGGED
Odłączaj od prądu to, czego nie używasz, unikaj używania wielkich ekranów, jeśli nie ma takiej potrzeby, zamykaj aplikacje i zakładki, ogranicz powiadomienia oraz wyłącz lokalizację, gdy jej nie potrzebujesz. Ps! Telefon lepiej ładować kilka godzin, niż całą noc – aby zwiększyć wydajność baterii najlepiej utrzymywać ją naładowaną na poziomie od 20 do 80%.

DANE, HOSTING, INNE

WYSZUKUJ Z GŁOWĄ
Wpisuj możliwie precyzyjne zapytania w narzędziach AI, aby uniknąć wielu wyszukiwań – pojedyncze wyszukiwanie w chacie GPT zużywa od 50 do 90% więcej energii niż klasyczne wyszukiwanie w przeglądarce Google!
PORZĄDEK NA DYSKU I W CHMURZE
Usuń nieużywane pliki lub skompresuj je. Bardziej ekologiczne jest trzymanie plików lokalnie (na dysku komputera lub zewnętrznym) niż w chmurze.
TRYB CIEMNY
Korzystanie z trybu ciemnego może pomóc zmniejszyć zużycie energii, szczególnie na urządzeniach wyposażonych w ekrany OLED lub AMOLED.
WYBIERAJ USŁUGI, KTÓRE SĄ ZIELONE
Wybierając usługę serwerową, hosting stron www, danych w chmurze, a nawet dostawcę prądu lub Internetu sprawdź czy te firmy starają się zrobić więcej niż tylko być neutralne pod względem emisji gazów cieplarnianych. Warto wybierać takie, które aktywnie angażują się w ochronę środowiska, a co kluczowe , zapewniają, że prąd pozyskują z OZE . W ten sposób dodatkowo wspierasz rozwój ekologicznej infrastruktury internetowej.
PROJEKTUJ STRONY I APLIKACJE W SPOSÓB ZRÓWNOWAŻONY
Podczas tworzenia stron internetowych i aplikacji mobilnych warto ograniczać korzystanie ze skomplikowanych animacji, wideo, a także niestandardowych fontów.
OGRANICZ ZBIERANIE DANYCH
Postaraj się do minimum zmniejszyć zbieranie danych przez analitykę i zewnętrzne serwisy analityczne. Często włącza się jakąś funkcję, mimo że nie korzysta się z zebranych danych — lepiej dla prywatności i planety będzie, gdy to przemyślisz.
MINIMALIZUJ UŻYWANIE FUNKCJI
Aplikacje mobilne również można zoptymalizować pod kątem zużycia energii, np. poprzez minimalizację używania funkcji, które wymagają dużego nakładu energii, takich jak, np. ciągłe sprawdzanie lokalizacji.
KRYPTOWALUTY – POŻERACZE ENERGII
Najpopularniejsza waluta świata, czyli BITCOIN zużywa więcej energii niż Finlandia. Wśród kryptowalut istnieją różnice w podejściu do zużywania energii, choć to na razie bardziej obietnice niż działające alternatywy.
LIFE DIGITAL BALANCE
Wreszcie ostatnie, ale nie najmniej ważne – przemyśl, czy może warto ograniczyć korzystanie z technologii? Mniej „elektroniki” na rzecz analogowych atrakcji to mniejsze przebodźcowanie, tak częste u młodzieży, ale też np. lepszy sen.

POLICZ SWÓJ CYFROWY ŚLAD WĘGLOWY

JAKA CZEKA NAS PRZYSZŁOŚĆ?
Unia Europejska wskazuje, że w kolejnych latach będzie wzrastać zapotrzebowanie na moc obliczeniową urządzeń. Na climate-pact.europa.eu wymieniono trzy obszary, które wymagają najwięcej uwagi ze względu na swój ekologiczny charakter i są to:

Rozwój AI i uczenie maszynowe, które pochłania bardzo dużo energii – np. pojedyncze wyszukiwanie w chacie GPT zużywa od 50 do 90% więcej energii niż klasyczne wyszukiwanie w przeglądarce Google; dodatkowo, chłodzenie serwerów pochłania ogromne ilości wody,
Elektrośmieci i krótki cykl życia produktów, który przyczynia się do zanieczyszczenia i skażenia środowiska,
Rozrastający się internet i przesył danych, który wymaga coraz bardziej zaawansowanej infrastruktury.

POBIERZ FILM "LICZNIK WYLESIANIA" [1980p HD]

POBIERZ ZDJĘCIA [wymiary 2500x1667]

KOMENTARZ EKSPERTA – CARBON FOOTPRINT FOUNDATION

Zakłada się, że cyfrowy ślad węglowy w związku ze zwiększonym popytem na treści cyfrowe będzie rósł, choć ze względu na lepszą efektywność i doskonalsze urządzenia, ostatecznie może się okazać, że poziom emisje nie wzrośnie diametralnie. Niemniej, jest to ważny temat zarówno środowiskowo, jak i społecznie, ponieważ dotyczy wzmożonej konsumpcji treści cyfrowych w społeczeństwie, co wynika z faktu iż internet stał się głównym źródłem rozrywki, informacji i komunikacji. Współczesne technologie wymuszają produkcję i konsumpcję ogromnej ilości treści – podcastów, webinarów, postów czy materiałów wideo, które generują dodatkowy ślad węglowy. Im więcej treści publikują twórcy, tym większe mają szanse na zyski, ponieważ platformy cyfrowe funkcjonują na zasadzie algorytmów, które nagradzają aktywność. To, z kolei wpływa na nas, użytkowników -często uzależnieniamy się od dostępu do wciąż nowych treści, szukamy nowych bodźców, co może uzależniać np.od dopaminy – hormonu, który jest uwalniany podczas interakcji z ulubionymi serwisami streamingowymi czy mediami społecznościowymi.

Raport przygotowany przez organizację BAFTA albert na temat emisji w przemyśle filmowym wskazuje wzrost emisji o 33% w roku 2023 w porównaniu z rokiem 2022. Dla przykładu, średnia produkcja filmu fabularnego generuje 3 370 ton CO₂ (to tyle, ile roczna emisja ponad 700 samochodów osobowych na benzynę), produkcja jednego odcinka godzinnego serialu dramatycznego = 77 ton CO₂e, a średni ślad węglowy godziny programu rozrywkowego wynosi 13 tCO₂e, co przy 33 – procentowym wzroście oznacza wzrost emisji odpowiednio o ponad 1000, 25 i 4 t CO₂. .Poza emisją gazów cieplarnianych, sektor cyfrowy wpływa też na inne aspekty środowiskowe, takie jak zużycie i zanieczyszczenie wody niezbędnej do chłodzenia serwerowni platform streamingowych, oraz na generowanie elektrośmieci.

Kilka faktów na temat zużycia wody:

nadwyżki zużycia wody mogą prowadzić do wyczerpywania zasobów wodnych, szczególnie w regionach, które już borykają się z niedoborem wody. Woda, która nie jest dostępna dla społeczności lokalnych, a jest wykorzystywana przez przemysł, może pogłębiać problemy związane z dostępem do wody pitnej;
zanieczyszczenie wody może występować w wyniku niewłaściwego zarządzania odpadami produkcyjnymi lub chemikaliami używanymi w procesach technologicznych, co wpływa na jakość wód gruntowych i powierzchniowych;
dla przykładu, zużycie wody przez centrum danych w Wirginii Północnej w 2023 roku wzrosło o 63% w porównaniu do 2019 roku;
centra danych Google zużywały 1,9 miliona litrów wody dziennie w 2023 roku
przewiduje się że do 2027, zużycie wody na potrzeby technologii AI będzie się wahać od 11.5 – 18 mln litrów dziennie, co stanowi roczną wartość zapotrzebowania na wodę od czterech do sześciu razy całej Danii;
centrum danych statystycznie zużywa 1,1 miliona litrów wody dziennie (co odpowiada zapotrzebowaniu na wodę 100 000 domostw;
roczne zużycie wody za 2023 związane z operacjami na kryptowalutach oszacowano na 27 bilionów litrów.

Kilka faktów na temat elektrośmieci:

przeciętna osoba w Unii Europejskiej wyprodukowała w 2022 roku 11,2 kg elektrośmieci;
globalna ilość elektrośmieci w 2022 roku została oszacowana na poziomie około 62 mln ton, co oznacza wzrost o 82% w porównaniu do roku 2010;
prognozuje się, że do 2030 roku elektrośmieci będą odpowiadać za roczne emisje rzędu 852 mln ton CO₂e; mimo, iż nowoczesne urządzenia są bardziej efektywne energetycznie, to ich wymiana i częstsze aktualizacje prowadzą do zwiększenia ilości odpadów elektronicznych;
nieprawidłowa utylizacja tych odpadów skutkuje uwalnianiem gazów cieplarnianych takich jak metan i dwutlenek węgla oraz zanieczyszczeniem gleby toksycznymi substancjami takimi jak ołów, rtęć i kadm;
elektrośmieci nie są biodegradowalne;
na poziomie światowym, zaledwie 20% elektrośmieci jest prawidłowo poddawane recyklingowi. Dla porównania, obecnie odzyskuje się ok. 30% kobaltu z wyrzuconych elektrośmieci, mimo istniejących technologii, dzięki którym jest możliwość odzyskania 95% tego pierwiastka. Odzyskanie jednej jednostki (jeden gram) złota emituje o 80% mniej gazów cieplarnianych w porównaniu do wydobycia takiej samej ilości surowego złota.

Bibliografia: